Er zijn vele boeken geschreven over het ontstaan van de Vrijmetselarij en over wat de Vrijmetselarij nu eigenlijk is. Hieronder vindt u een goede omschrijving van wat de Vrijmetselarij is, zoals wordt beschreven door de Orde van Vrijmetselaren onder het Grootoosten der Nederlanden:

"Vrijmetselarij is een door de eeuwen doorgegeven methode om te werken aan het eigen bewustwordingsproces. Met behulp van symbolen die in het kader van verschillende ritualen met elkaar in verband worden gebracht overdenkt men het 'Ken u zelve'. Doel is zichzelf beter te leren kennen en je eigen plaats te bepalen ten opzichte van jezelf, de medemens en de kosmos, natuur of God: het Al.

 

De Orde van Vrijmetselaren gaat uit van het bestaan van een 'de mens en de mensheid voortstuwende wereldorde'. Het staat iedere vrijmetselaar vrij het Wezen der Dingen, God, de natuur, op eigen manier te beleven. Dit maakt het mogelijk dat mensen van verschillende religieuze overtuigingen, buitenkerkelijken, humanisten lid van dezelfde Orde kunnen zijn.

 

Vrijmetselaren zijn mensen die op zoek zijn naar antwoorden op de vragen over de wezenlijke dingen van het leven. Zij ontmoeten elkaar in de loge en wisselen van gedachten over allerlei onderwerpen. Zij toetsen hun eigen mening en gedachten aan die van andere vrijmetselaren, die soms zeer uiteenlopende standpunten en overtuigingen hebben. Vrijmetselaren zoeken op wat mensen en volken vereent en trachten weg te nemen wat de geesten en gemoederen verdeelt.

 

Over een aantal essentiële punten zijn vrijmetselaren het zeker eens:

Alle mensen zijn gelijkwaardig en deel van de algemene broederschap der mensen;

Ieder mens heeft het recht zelfstandig te zoeken naar waarheid;

Ieder mens is verantwoordelijkheid voor zijn eigen doen en laten;

Ieder mens dient met toewijding te werken aan het welzijn van de gehele gemeenschap;

 

Vrijmetselaren streven naar ontwikkeling van al die eigenschappen van geest en gemoed, die de mens en de mensheid kunnen opvoeren naar een hoger geestelijk en zedelijk niveau; Vrijmetselaren streven naar de veelzijdige en harmonische ontwikkeling van de mens en de mensheid.

 

Vrijmetselaren zijn niet de enigen die deze idealen nastreven en niet de enigen die zoeken naar antwoorden op de vragen des levens. Maar de methode van de vrijmetselarij - met symbolen en ritualen - is wel uniek.

 

Sommige vrijmetselaren die over vrijmetselarij vertellen leggen wel eens te veel accent op de eerbiedwaardige ouderdom van de uitgangspunten. Het verband met de oude Grieken of de oude Egyptenaren is al snel gelegd. Universele menselijke processen als het zoeken naar antwoorden op vragen als: 'Wie ben ik?' en 'Waar kom ik vandaan?' zijn universeel en van alle tijden.

Maar hoewel de vrijmetselarij zeker haar wortels heeft in dat universele zoekproces van 'de Mens' is het begin van de feitelijke geschiedenis toch niet verder terug te voeren dan de vroege middeleeuwen. Meer dan tweehonderd en vijftig jaar actieve geschiedenis behoort tot het fundament van de Orde. Maar ook vandaag de dag is de 'Orde van Vrijmetselaren' nog steeds een levend onderdeel van de samenleving. Zo kunnen onzegbare, onuitsprekelijke dingen toch worden geduid en overdacht, en soms zelfs een ogenblik bevattelijk lijken te worden, ook al zijn ze niet in woorden te vangen."

(Uit www.vrijmetselarij.nl/kort.html,  pagina van de Orde van Vrijmetselaren)